Dzisiaj obchodzimy 106. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Budapeszteńska Polonia oddała hołd bohaterom tamtych wydarzeń. Warto przypomnieć ówczesne polsko-węgierskie tło historyczne: z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej przestała istnieć blisko 1000-letnia granica polsko-węgierska, a kontakty kulturalne obu tych narodów zaczęły odżywać w II połowie lat 20-tych w wyniku których w 1933 roku Polacy podarowali regentowi Miklósowi Horthemu popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego, które umieszczono na Zamku Budańskim. Postać Piłsudskiego była nad Dunajem znana i popularna. 12 maja 1935 roku, na wieść o jego śmierci na Węgrzech odbyły się uroczystości żałobne. Przybyli na nie najwyżsi dostojnicy państwowi, a w Kościele Macieja wystawiono symboliczny katafalk. Jeszcze w tym samym roku jedna z ulic Budy otrzymała imię Piłsudskiego. Rok później 24 maja 1936 roku właśnie przy tej ulicy odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci znakomitego Polaka, która podczas działań wojennych uległa zniszczeniu, lecz cudem przetrwał tam polski orzeł. Około 1950 roku zmianie uległa nazwa ulicy, a obecnie jest to plac Vilmosa Apora. Do roku 1944 przy tej tablicy regularnie spotykali się przedstawiciele budapeszteńskiej polskiej kolonii. Potem na 45 lat miejsce to uległo zapomnieniu, aż dopiero w 1989 roku odżył zwyczaj spotkań i 26 maja 1993 roku odnowioną tablicę ponownie odsłonięto i co roku w Święto Niepodległości Polski oddawany jest tam hołd Wielkiemu Wodzowi. Tradycyjnie spotkania organizuje tam PSK im. J.Bema na Węgrzech. Tak było i tym razem.
Następnie po zmroku odbył się capstrzyk z pochodniami przy pomniku Marszałka Józefa Piłsudskiego zorganizowany przez Samorząd Polski XII dzielnicy Budapesztu ( róg ulic Csörsz i Avar). Dzieło krakowskiego artysty rzeźbiarza Michała Wiśniosa było darem Sejmu RP dla narodu węgierskiego w 100 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Autorami pomysłu i inicjatorami powstania pomnika J.Piłsudskiego w Budapeszcie było Polskie Stowarzyszenie Kulturalne im. J. Bema na Węgrzech i Samorząd Polski XII dzielnicy, a prace zostały wówczas zrealizowane dzięki wsparciu i pomocy Ambasady RP.
W uroczystościach 11 listopada 2024r. wraz z Polonią uczestniczyła polska dyplomacja z ambasadorem RP na Węgrzech Sebastianem Kęciekiem, konsulem RP na Węgrzech Marcinem Bobińskim, Attaché Obrony, Wojskowości i Lotnictwa – płk Sławomirem Mnitowskim. Przybyli: dyrektor Oddziału IPN w Białymstoku dr Marek Jedynak wraz z Urszulą Gierasimiuk naczelnikiem Biura Edukacji IPN w Białymstoku, główni doradcy Biura Burmistrza XII dzielnicy Budapesztu Maria Praimajer oraz Attila Gonda. Słowa modlitwy wygłosił proboszcz Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztof Grzelak SChr, obecne były delegacje obu szkół polskich, przewodnicząca Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego na Węgrzech Maria Felföldi, przewodnicząca SP XXII dzielnicy dr. Ágota Jakab Kállainé, przedstawiciele PSK im. J.Bema i SKP pw. św.Wojciecha z paniami prezes Márią Dávid i Katarzyną Takácsné- Kalińską, asysta Grupy Rekonstrukcyjnej Historycznego Legionu Polskiego, wartę zaciągnęli też harcerze i zuchy z drużyny „Czarne Bratanki”. Depeszę notyfikującą powstanie państwa polskiego przeczytał pan András Gutai. U stóp pomnika złożono kwiaty i wieńce, przywołano pamięć o ojcach niepodległości i drogach do wolności.
Inf. Głos Polonii, fot. B.Pál
