1 września to szczególna data w polsko-węgierskiej historii. 84 lata temu Węgrzy udzielili schronienia pierwszym polskim uchodźcom wojennym. Złożeniem kwiatów przy grobach na budańskim cmentarzu Farkasrét i modlitwą uczczono 1 września w Budapeszcie pamięć trzech Węgrów zasłużonych dla pomocy polskim uchodźcom podczas II wojny światowej: Józsefa Antalla seniora, gen Zoltána Baló i płk. Loránda Utassyego.
Przybyli przedstawiciele polskiej dyplomacji z Sebastianem Kęciekiem ambasadorem RP na Węgrzech, Andrzejem Kalinowskim kierownikiem Wydziału Konsularnego i Polonii oraz płk Sławomirem Mnitowskim, Attaché Obrony, Wojskowości i Lotnictwa przy Ambasadzie RP w Budapeszcie. Tradycyjnie w uroczystości uczestniczyli członkowie rodzin dr Antalla i płk Baló oraz proboszcz Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztof Grzelak SChr. Ogólnokrajowy Samorząd Polski reprezentowała jego przewodnicząca Maria Felföldi, a Stołeczny Samorząd Polski radna Filó Jánosné. Obecni byli reprezentanci polskich stowarzyszeń PSK im. J.Bema, SKP pw.św.Wojciecha, Stowarzyszenia Węgiersko-Polskiej Przyjaźni z Érd , dyrektorzy instytucji polonijnych: Ogólnokrajowej Uzupełniającej Szkoły Polskiej i Przedszkola Anna Lang, István Balázs z Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum oraz Monika Molnárné Sagun dyrektor Polskiego Domu Kultury na Węgrzech. Przybyła dyrektor Szkoły im. S.Petöfiego przy Ambasadzie RP w Budapeszcie Beata Mondovics, a także osoby prywatne. Uroczystości asystowała reprezentacja kompanii honorowej Wojska Węgierskiego (MH Vitéz Szurmay Sándor Budapest Helyőrség Dandár) i Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Legionu Polskiego im. H.Wysockiego.
Groby J.Antalla, Z.Baló i L.Utassyego są symbolicznymi miejscami, gdzie chcemy podziękować wszystkim Węgrom za wyjątkowy gest opieki w 1939 r., kiedy po 17 września, po ataku Związku Radzieckiego na Polskę, około 140 tys. uchodźców polskich trafiło na Węgry, a wówczas Balatonboglár na kilka lat stał się centrum polskiego szkolnictwa. Niezwykła postawa Węgier i Węgrów w tragicznym dla Polaków 1939 roku powinna być głoszona na cały świat! Nie zapominajmy o słowach wyrytych w nagrobnym kamieniu mogiły Józsefa Antalla seniora : „ Polonia Semper Fidelis”, a narodowa pamięć jest naszym obowiązkiem, zaszczytem i dobrem bezcennym.
Organizatorem spotkania tradycyjnie od lat odbywającego się 1 września na cmentarzu Farkasrét jest Polskie Stowarzyszenie Kulturalne im. J.Bema na Węgrzech, a tym razem moderował je wiceprezes Piotr Bedyński.
inf. BB. Sz./fot. Barbara Pál
