24 czerwca 2023r. w Budapeszcie odbyły się obchody święta węgierskiej Polonii organizowane przez Ogólnokrajowy Samorząd Polski na Węgrzech, zwyczajowo w okolicy święta św. Władysława, od 1996 roku patrona osiadłych na Węgrzech Polaków.
Tegoroczne obchody rozpoczęła Msza święta sprawowana w budapeszteńskiej bazylice pw. św. Stefana przez proboszcza bazyliki biskupa pomocniczego diecezji ostrzyhomsko-budapeszteńskiej ks. Gábora Mohosa w asyście proboszcza Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech ks. Krzysztofa Grzelaka TChr. Muzycznie Mszę św. ubogacały panie Edyta Deák ( organy) i Danuta Misiąg Ollár ( flet prosty).
Następnie goście uroczystości przeszli do Centrum Kultury Aranytíz gdzie odbyła się się świąteczna gala .
Dostojeństwa uroczystości nadawał fakt sprawowania przez ambasadora RP na Węgrzech Sebastiana Kęcieka patronatu honorowego nad świętem, którego na uroczystości reprezentowała charge’ d’affaires Katarzyna Ratajczak-Sowa. Przybył kierownik Wydziału Konsularnego i Polonii Ambasady RP Andrzej Ryszard Kalinowski, dr Ewa Rónayné Słaba rzecznik narodowości polskiej w Zgromadzeniu Narodowym Węgier, Zoltán Csallóközi doradca wicepremiera Węgier Zsolta Semjéna, Attila Árvai –z Departamentu ds. Kościołów i Kontaktów z Mniejszościami Narodowymi w Kancelarii Premiera Węgier. Obecni byli przedstawiciele polskich samorządów narodowościowych i organizacji cywilnych wśród nich Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J. Bema , Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech p.w. św. Wojciecha, Stowarzyszenia Polonia Nova, kierownictw instytucji podległych OSP. Przybyli przedstawiciele Polonii z Budapesztu, Veszprém, Békéscsaba, Pécsu, Tatabánya, Szolnoku, Egeru, Esztergomu i Szentendre.
Wystąpienie wygłosiła charge’ d’affaires Katarzyna Ratajczak-Sowa, która m.in. powiedziała: „To dla mnie wielki zaszczyt i radość, że mogę z państwem wspólnie świętować. Życzę, aby ten dzień był piękny i połączył nas wszystkich Polaków, których rodzina, praca, miłość, studia oraz los przywiodły na Węgry. Życzę państwu niezapomnianych wrażeń w czasie koncertu, spotkania i rozmów. Jednocześnie dziękuję wszystkim, którzy włożyli trud w przygotowanie tej uroczystości, szczególnie Ogólnokrajowemu Samorządowi Polskiemu na Węgrzech”.
Następnie odbyła się ceremonia przekazania dorocznych nagród polonijnych, które wręczała Hanna Kövesdi przewodnicząca Komisji Koordynacyjnej OSP.
W tym roku Ogólnokrajowy Samorząd Polski nagrodę św. Władysława przyznał burmistrzowi miasta Veszprém Gyuli Porga.
Gyula Porga wielokrotnie podkreślał, że jednym z jego celów jest uczynienie z Veszprém najbardziej polskiego miasta wśród węgierskich miast. Od 2012 roku miastem partnerskim Veszprém jest polskie miasto Tarnów. Relacja między obydwoma miastami jest prawdziwa, żywa, oparta na tradycjach i pielęgnowaniu tradycji. W 2018 roku w Veszprém odbyły się centralne obchody Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. W 2021 roku Miasto Veszprém w duchu przyjaźni, nazwało śródmiejski park „Parkiem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej”. Pod koniec tego roku w parku odsłonięto płaskorzeźbę Lecha Kaczyńskiego. W 2023 roku Veszprém pełni zadania Europejskiej Stolicy Kultury. W ramach organizowanych z tej okazji programów jest wiele polskich wydarzeń.
Nagrody „Za Zasługi dla Węgierskiej Polonii” otrzymali:Mária Dávid, która bierze aktywny udział w życiu węgierskiej Polonii od roku 2006. W latach 2006-2014 jako radna Samorządu Mniejszości Polskiej na Kőbánya organizowała wiele programów kulturalnych. Była również radną Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej i członkiem Komisji Kulturalnej. Od 2006 roku jest nieprzerwanie członkiem polonijnego chóru Św. Kingi, a od 2021 roku także jego prezesem, gdzie organizuje występy i spotkania chóralne tak w Polsce jak i na Węgrzech. Od 2019 roku jest przewodniczącą Polskiego Samorządu na Kőbánya. Jest też członkiem polskiej grupy teatralnej pod nazwą „Nasza Grupa Teatralna”. W Polskim Stowarzyszeniu Kulturalnym im. J. Bema od 2019 roku prowadzi kursy online języka węgierskiego dla Polaków. Kolejnym laureatem tej nagrody jest Hanna Hasznos Bíróné, która pochodzi z rodziny mieszanej, ojciec był Węgrem, matka Polką, wychowywała się w polskiej kulturze i tradycji. W ten sposób od zawsze jest związana z Polską i Polonią. Najpierw jako członek i dusza zespołu ludowego „Dwa Bratanki”, pracownik Instytutu Polskiego, radna OSMP pierwszej kadencji, członek i aktywny działacz w tym wiceprezes i po. prezesa Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J. Bema, długoletni uznany przewodnik grup polskich. Wreszcie od 2010 roku do przejścia na emeryturę sekretarka w Ogólnokrajowej Uzupełniającej Szkole Polskiej i Przedszkolu na Węgrzech, niezwykle odpowiedzialna, rzetelna, kompetentna; osoba, na którą zawsze można liczyć w sprawach nie tylko związanych ze szkołą. Jej postawa zawsze wykraczała poza ramy służbowych obowiązków. Laureatem tegorocznej nagrody „ Za Zasługi dla Węgierskiej Polonii” został także Tibor Vikár. Polski Instytut Badawczy i Muzeum od 2014 roku współpracuje z Tiborem Vikárem, który w tym czasie w 75. rocznicę wybuchu II wojny światowej zorganizował wielkie upamiętnienie polskich uchodźców, którzy przybyli do Zalaszentgrót i Zalabér. Poznaliśmy go jako szczerego mecenasa spraw polskich i opiekuna polskich grobów. Prowadzi ciągłe badania archiwalne na ten temat, których wyniki są regularnie publikowane w prasie lokalnej. Między innymi stworzył stałą wystawę o tematyce polskiej (pokój pamięci) w bibliotece w Zalabér. Założył Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, które zrzesza potomków polskich uchodźców mieszkających w powiecie Zala.
W 2021 r. był uczestnikiem i współautorem badań prowadzonych przez PIBiM na potomkach polskich uchodźców i opartego na nich opracowania. W 2022 roku, wcielając się w rolę pośrednika, w dużej mierze przyczynił się do tego, że dokumenty znalezione na strychu szkoły w Csáford, pozostawione przez polskich uchodźców, nie uległy zniszczeniu i trafiły do Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum. Oprócz zawodu nauczyciela i szeroko zakrojonej działalności twórczej w dziedzinie historii lokalnej, podtrzymuje ducha solidarności z Polakami”.
Część oficjalną święta prowadzili: Maja Wanot i András Asztalos, a całość ubogacał koncert węgierskich artystów podczas którego utwory Fryderyka Chopina, Stanisława Moniuszki, Michała Ogińskiego i Henryka Wieniawskiego wykonali: Pál Mezei – fortepian, Gyöngyvér Sudár -sopran, Major Attila –baryton, Csongor Veér – skrzypce i Márk Zanathy-Pintér – wiolonczela.
Całość zakończono przyjęciem wydanym przez OSP.
( GP/b. – fot. B. Pál )
