12 kwietnia 2024r., Samorząd III dzielnicy Budapesztu Óbuda –Békásmegyer wraz z tamtejszym Samorządem Narodowości Polskiej przy pomniku Męczenników Katynia zorganizowały spotkanie poświęcone 84. rocznicy zbrodni katyńskiej będące zarazem upamiętnieniem Dnia  Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Obecny był ambasador RP na Węgrzech Sebastian Kęciek z Attaché Obrony, Wojskowości  i  Lotnictwa płk Sławomirem Mnitowskim i dyrektorką Instytutu Polskiego Dominiką Teske ( wraz z rodzinami ), burmistrz Óbudy dr László Kiss, poseł  węgierskiego parlamentu  Bence Tordai, rzecznik narodowości polskiej w ZN Węgier dr Rónayné Słaba Ewa, delegacja partnerskiego Obudzie warszawskiego Bemowa z wiceprzewodniczącym Rady Dzielnicy Bemowo Jakubem Gręziakiem, przewodnicząca Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego na Węgrzech Maria Felföldi, przewodnicząca Samorządu Polskiego III dzielnicy Korinna Wesolowski. Przybyli przedstawiciele organizacji politycznych i cywilnych z Óbudy –Békásmegyer, organizacji polonijnych, a wśród nich Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech pw. św. Wojciecha, Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J.Bema na Węgrzech, Polsko-Węgierskiego Stowarzyszenia Kulturalnego w Érd, Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum, Ogólnokrajowej Uzupełniającej Szkoły Polskiej i Przedszkola na Węgrzech, Szkoły Polskiej przy Ambasadzie Polskiej w Budapeszcie, Polsko-Węgierskiego Stowarzyszenia im. Rodziny Korompayów, Stowarzyszenia Magistrów WAT-u, przedstawiciele Samorządu Polskiego VIII dzielnicy Budapesztu i miejscowego Samorządu Narodowości Chorwackiej.

Uroczystość rozpoczęto hymnem Polski, a następnie narratorzy w językach polskim i węgierskim powiedzieli:„Budapeszt jest pierwszą stolicą w Środkowej Europie, gdzie w 2010-tym roku stworzono Park Pamięci ofiar masakry w Katyniu. Zebraliśmy się dzisiaj w parku Męczenników Katyńskich, by wspominać blisko 22 000 tysiące polskich ofiar, które w 1940 –tym roku wywieziono do Związku Sowieckiego, a potem na rozkaz Stalina zamordowano i pochowano w grobach masowych m.in. w lesie w pobliżu  Katynia.”

Następnie zebrani byli świadkami wzruszającego programu w wykonaniu młodzieży szkolnej i artystów węgierskich, opartego na dokumetach, wspomnieniach rodzinnych i wierszach w którym rozbrzmiały słowa wiersza „Jak wrócicie” autorstwa poety i pisarza, nestora tutejszej Polonii, którego ojciec zginął w Starobielsku, dr Konrada Sutarskiego, który wraz z synem był obecny na uroczystości. Wartę honorową przy pomniku zaciągnęli członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Legionu Polskiego.

Podczas uroczystości wystąpienia wygłosili: Ambasador RP na Węgrzech Sebastian Kęciek, wiceprzewodniczący Rady Dzielnicy Bemowo Jakub Gręziak i burmistrz Óbudy dr László Kiss, który podkreślił iż „Rzeź w lasach katyńskich poza Polakami jest również dla wielu innych narodów wieczną i wspólną stratą. Mord polskich oficerów, którzy trafili w niewolę sowiecką, i milczenie  przez dziesiątki lat o tej masakrze, oraz fałszowanie faktów o sprawcach i okoliczności tej zbrodni jest tragedią nas wszystkich. Pomnik ofiar katyńskich tu w naszej dzielnicy przed Gimnazium Árpáda, w parku Pamięci Ofiar Katyńskich stoi, ostrzegając nas wszystkich, że zachowanie  pamięci o zamordowanych niewinnych ofiarach jest naszym obowiązkiem”, a następnie dodał:   „Szatańskie  działania represji my, Węgrzy też musieliśmy poznać.  To także jest częścią  wielosetnego wspólnego losu węgierskiego i polskiego narodu, który jeszcze bardziej umacnia fakt, że masakra z 1940-tym roku miała także węgierskie ofiary: Emánuel Aladár  Korompay lektor języka węgierskiego na Uniwersytecie Warszawskim, i Oskar Rudolf Kuehnel również węgierskiego pochodzenia”.

Wspólnie z księdzem Krzysztofem Grzelakiem SChr. proboszczem Polskiej Parafii Personalnej na Węgrzech odmówiono modlitwę za dusze ofiar zamordowanych w Katyniu i ofiary tragedii smoleńskiej, a po niej przystąpiono do ceromonii składania wieńców. Odśpiewano hymn Węgier. Oddano salwę honorową !

Pomnik katyński w III dzielnicy Budapesztu został  odsłonięty 9 kwietnia 2011 roku przez prezydentów Polski – Bronisława Komorowskiego i Węgier – Pála Schmitta, którzy posadzili tam też dwa dęby przyjaźni, poświęcone pamięci węgierskich ofiar Katynia: oraz kapitana Emánuela Aladára Korompaya. Monument autorstwa dwóch Węgrów – Gézy Széri-Vargi i Zoltána Széri-Vargi ma formę dużego, wykonanego z czarnego granitu sześcianu obłożonego metalowym, rdzawymi elementami z wycięciami imitującymi drzewa. W środku bryły znajduje się instalacja świetlna, pozwalająca oglądać dzieło także po zmroku. Autorzy swoje dzieło opatrzyli tytułem „Zbrodnia w lesie”.

Inicjatywa budowy pomnika wyszła ze strony węgierskiej – władz Budapesztu i III dzielnicy, a od samego początku była wspierana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie, w szczególności przez jej ówczesnego sekretarza generalnego Andrzeja Przewoźnika oraz Ambasadę RP na Węgrzech.

Od 2017 roku w III dzielnicy Budapesztu na ścianie Gimnazjum Árpáda na Óbudzie nieopodal tablicy i pomnika  katyńskiego znajduje się tablica poświęcona  historykowi, sekretarzowi generalnemu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa  śp. Andrzejowi Przewoźnikowi, niestrudzonemu orędownikowi polsko-węgierskiej przyjaźni, który zginął wraz z 95 osobami w katastrofie samolotu prezydenckiego zmierzającego na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej 10 kwietnia 2010 r. Przy tablicy tej również złożono kwiaty i przywołano pamięć!